Kıbrıs’ta Tüp Bebek İçin Yumurta Dondurma
Anne olmayı ileriki yaşamında planladığı için doğum yapmayı düşünmeyen kadınlar için yumurta dondurma işlemi bebek sahibi olmalarında alternatif bir tedavi yöntemidir. Yumurta dondurma işlemi dünyada olduğu gibi ülkemizde de yasal düzenlemeler kapsamında uygulanmaktadır.
Yumurta Dondurma İşlemini Kimler Yaptırabilir?
Kadının yumurtalıklarından ultrasonografi eşliğinde toplanan yumurta, diğer bir deyişle kadın üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında ‘kriyoprotektan’ olarak adlandırılan koruyucu maddelerle etkileşimi sağlandıktan sonra yavaş veya hızlı bir şekilde dondurma işlemine tabi tutulmasıyla -196 derecede uzun yıllar boyunca saklanmasına yumurta dondurma işlemi denir. 24 Ekim 2014 tarihli üreme tıbbi yönetmeliğiyle yumurta dondurma işlemi yaptırabilecek kadınlar belirlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre yumurta dondurma işlemi yaptırabilecek kadınlarda aşağıdaki sağlık problemleri aranmaktadır;
- Çikolata kisti olan hastalar
- Kansere yakalanan ve kanser tedavisi gören hastalar
- Kanser nedeniyle cerrahi operasyon geçiren hastalar
- Yumurta rezervinde azalma olduğuna dair 3 hekim tarafından onaylı sağlık kurulu raporu olan hastalar
Yumurta Dondurma İşleminin Önerilmesinin Nedenleri Nelerdir?
Kanser tedavisi için uygulanan kemoterapi ve radyo terapi gibi tedavi yöntemleri üreme fonksiyonlarında ciddi kayıplara neden olabilmektedir. Kansere yakalanan ve kanser tedavisi gören kadınların ileride bebek sahibi olma şansını korumasında yumurta dondurma işlemi en etkili yöntemlerden biridir. Özellikle genç yaşta kansere yakalandığı için kanser tedavisi görecek kadınların üreme hücrelerinin üretkenliği kanser tedavisine başlamadan evvel uygulanan yöntemlerle korunmaktadır. Ayrıca yakın bir gelecekte bebek sahibi olmayı planlamayan ama yaşı ilerlediği için üreme hücrelerinin üretkenliğini kaybetme riski olan kadınlar, genç yaşta yumurtalıkları daha tükenmeden, gelecekte çocuk sahibi olma potansiyellerini korumak için yumurta dondurma işlemi yaptırmaktadır.
Yumurta Dondurma İşleminde Tavsiye Edilen Yaş Aralığı Nedir?
Kadının aile öyküsünde erken yaşta menopoz, yumurta rezervinin azalması gibi bir durum söz konusuysa veya yumurta rezervinde azalmaya neden olabilecek bir sağlık problemi varsa kadının yaşı fark etmeksizin durumu hakkında muayene ile bir değerlendirme yapılmalıdır. Bu değerlendirmenin ardından hekim uygun gördüğü takdirde yumurta dondurma işlemi uygulanabilmektedir.
Kadında bu tür riskler bulunmuyorsa 35 yaşından sonra yapılan rutin muayenelerle yumurtalık rezervleri değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmelerin ardından yumurta dondurma işlemi gündeme gelebilmektedir. Doğurganlığını koruma adına yumurtalarını dondurma başvurusunda bulunan hastaların çoğunluğunu 35 yaş üstü kadınlar oluşturmaktadır. Ancak yumurta dondurma işleminin 35 yaşından önce yapılması halinde gebe kalma şansı daha yüksek olmaktadır. yani yumurta dondurma işlemi ne kadar erken yaşta yapılırsa gebe kalma şansı o kadar daha yüksek olmaktadır. 35 yaşından önce yumurta dondurma işlemi yaptıran kadınlarda daha fazla yumurta toplanabilmekte ve dondurulabilmektedir. Tıpkı yumurta donasyonunda olduğu gibi canlı doğum ve gebelik oranları da daha yüksek olmaktadır. Kadının yaşı ilerledikçe ürettiği yumurta sayısı azaldığı için yumurta dondurma işleminde daha az sayıda yumurta toplanarak dondurulabilmektedir. Şu bir gerçektir ki 35 yaşından daha genç olan kadınlarda yumurta dondurma işlemi daha verimli ve başarılı olmaktadır. Ancak 37-38 yaşında yumurta dondurma işlemi yaptıran bir kadının gebe kalma şansı 40 yaşından sonra yumurta dondurma işlemi yaptıran bir kadınla kıyaslandığı zaman çok daha yüksektir.
Yumurta Dondurma İşlemi Ne Zamandan Beri Uygulanan Bir Yöntemdir?
Yumurta dondurma işlemi 1980’li yıllardan beri başarıyla uygulanan alternatif bir üreme yöntemidir. Yumurta dondurma işleminde son 30 yıldan bu tarafa uygulanan yeni teknikler ise başarıyı eskiye kıyasla çok daha fazla yükseltmiştir. Yumurta dondurma işlemiyle dünyaya ilk bebek 1986 yılında Avusturalya’da gelmiştir. Yumurta dondurma işlemi ilk çıktığı zamanlarda sadece kansere yakalanan ve kanser tedavisi gören hastaların üreme sağlıklarını korumak için uygulanan bir yöntemi iken, günümüzde üreme yaşının daha ileri yaşlara çekilmesi içinde uygulanmaktadır.
Yumurta dondurma işlemi ülkemizde 2014 yılına kadar sadece kanser tedavisi gören kadın hastalara uygulanmakta iken, 2014 yılından sonra kapsamı daha da genişletilerek uygulanmaya başlanmıştır. Yumurta dondurma işlemi gerek devlet hastanelerinde, gerekse de özel tüp bebek merkezlerinde başarıyla uygulanan alternatif bir üreme yöntemi olmakla birlikte yumurta dondurma işlemi hakkında insanlar bilinçlendikçe uygulama sıklığının da arttığı gözlemlenmektedir. Günümüzde kadınların eğitim süreçlerinin lisans, doktora gibi amaçlarla daha da uzadığı ve iş yaşamında eskiye kıyasla daha aktif oldukları için evlilik ve anne olma planları sürekli ertelenmektedir. Bu erteleme ne yazık ki kadınların biyolojik saatlerinin hızla ilerlemesini durdurmadığı için kadınların anne olma şanslarının korunması çok büyük önem taşımaktadır. Bundan dolayı da yumurta dondurma işleminin uygulama sıklığının gelecekte daha da artacağı düşünülmektedir.
Yumurta Dondurma İşleminin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Yumurta dondurma işleminin kadına sağladığı en önemli avantaj kadının yaşı ilerlese de kadına anne olma şansını korumasını sağlamasıdır. Bu işlemin kadına herhangi bir dezavantajı ise yoktur. İlaca karşı alerjik reaksiyon, enfeksiyon, karın şişliği veya cerrahi operasyondan kaynaklanan kanama gibi sorunlara ise çok nadir rastlanmaktadır.
Yumurta Dondurma İşleminde Yumurta Nasıl Toplanır?
Yumurta dondurma işlemi, kadının regl döneminde yaklaşık 10 gün boyunca süren ilaç tedavisiyle başlamaktadır. ilaçların dozu her hastaya göre ayarlandıktan sonra bu ilaçlar karın bölgesinden yapılan küçük iğnelerle uygulanmaktadır. küçük insülin iğnelerine benzeyen bu iğneleri hastanın kendisi de çok kolay bir şekilde uygulayabilmektedir. İlaç kullanımının sürdüğü esnada yumurtaların büyümesi 10 gün boyunca ultrasonla takip edilmektedir. Yumurtalar belli bir büyüklüğe ulaştığı zaman yapılan çatlatma iğnesinin üstünden 36 saat geçtikten sonra genel anestezi uygulanarak yumurta toplama işlemi yapılmaktadır. Yumurtalar toplandıktan sonra -196 derecede olan özel tanklarda saklanmaktadır. Yumurtaları saklama süresi 1 yılı geçtiği takdirde yumurtaları dondurulan kadının saklama süresinin uzaması için imzalı bir dilekçeyle yeniden onay vermesi gerekmektedir. Yumurtaları saklama süresi 5 yılı geçiyorsa da yumurtaları saklayan tüp bebek merkezi tarafından Sağlık Müdürlüğü ve Sağlık Bakanlığına özel bir dilekçeyle onay süreci sağlanmalıdır.
Kaç Yumurta Dondurularak Saklanabiliyor?
Yumurta dondurma işlemi ile ilgili en fazla merak edilen konular arasında ileri yaşlarda gebelik şansını mümkün olduğunca artırmak için kaç yumurtanın dondurulması gerektiği de yer almaktadır. Yumurta dondurma işleminde kaç yumurtanın dondurulabileceği ile ilgili sayı yaş gruplarına göre değişebilmektedir. Çünkü kadının yaşı ilerledikçe yumurtalarındaki kromozom sayıları bozulur. Mesela kadın 40 yaşına geldiği zaman yumurtalarının yaklaşık yüzde 80’i kromozomal olarak bozulmaktadır. Kadının yumurtası ne kadar fazla toplanarak dondurulabilirse, gebelik şansı da o kadar artmaktadır. Yumurta dondurma işlemi üzerine gerçekleştirilen bilimsel araştırmalar ise yumurta dondurma işleminde gebeliğin gerçekleşmesi için en az 8-10 olgun döllenebilir yumurtanın dondurularak saklanması gerektiğine işaret etmektedir.
Dondurulan Yumurtayla Gebe Kalma Şansı Nedir?
Son senelerde yumurta hücresi ve embriyo dondurulması işlemi sayesinde gebelik elde etme şansı oldukça yükselmiştir. Dondurulmuş yumurtalarla gebelik elde etme şansı ile taze yumurtalarla gebelik elde etme şansı kıyaslandığı zaman başarı oranının birbirine çok yakın olduğu görülür. Toplumda dondurulmuş yumurta ve embriyolarla gebelik elde etme şansının çok düşük olduğuna inanılsa da araştırmalar, bu yöntemle gebelik şansının çok yüksek olduğunu gösteriyor. Günümüzdeki modern tıp yöntemleri sayesinde dondurulan embriyoların yüzde 95’i sağlıklı ve başarılı bir şekilde çözülerek anne adayına transfer edilebilmektedir. Anne adayına transfer edilen embriyolarla gebelik elde etme şansı yaklaşık yüzde 40-50 seviyelerindedir. Yumurta dondurma işleminin üstünden yıllar geçse dahi sağlıklı gebelikler elde etmek mümkündür. Yine dondurulmuş yumurtalardan elde edilen gebeliklerde ve bu yöntemle dünyaya gelen bebeklerde sağlık yönünden herhangi bir olumsuzluğa rastlanmamıştır. Bu yönteme dair yapılan araştırmalar, yumurta dondurma tekniğiyle dünyaya gelen bebeklerde anomali bakımından herhangi bir risk bulunmadığını gösteriyor. Üreme hücrelerinin dondurulmasına dair işlem ülkemizde birçok merkez tarafından başarıyla uygulanıyor.
Yumurta Dondurma İşleminde Son Gelişmeler Nelerdir?
Yumurta dondurma yönteminde ‘vitrifikasyon’ denilen oldukça hızlı ve pratik dondurma yönteminin gelişmesi ve bu yöntemi kullanan laboratuvar sayısının artması, yöntemin daha kolay uygulanmasına ve daha etkili sonuç alınmasına olanak vermektedir.
